Dünyadakı iqtisadi mütəxəssislər narahatlıqla Yaxın Şərqə baxırlar və müharibənin dünya iqtisadiyyatını tənəzzülə apara biləcəyindən qorxurlar. Bloomberg-in hesabatına görə, mütəxəssislər yaxın şərq bölgəsindəki inkişafdan asılı olaraq qlobal iqtisadiyyatın gələcəyini qiymətləndirən 3 ssenari proqnozlaşdırırlar.
Birinci ssenari iqtisadiyyat üçün ən az travmatikdir. İqtisadçılar, HƏMAS tərəfindən üç israillinin qaçırılması və öldürülməsinin Qəzza zolağında quru əməliyyatı ilə izlənildiyi 2014-cü il vəziyyətini əsas götürdülər. Toqquşmalar Fələstin ərazilərindən kənara yayılmadı və onların neft qiymətlərinə və dünya iqtisadiyyatına təsiri zəif idi.
Amerika Tehranın rəsmi olaraq müharibəyə qoşulmadan İrana qarşı sanksiyalar tətbiq edərsə, dünya bazarları neftin qiymətinin 3-4 dollar artmasının şahidi olacaq və belə bir ssenaridə dünya iqtisadiyyatına təsir minimal olacaq, xüsusən də digər OPEC ölkələri itirilmiş İran barellərini sərbəst gücü ilə kompensasiya etsələr.
İkinci ssenari Livan və Suriyaya hərbi əməliyyatların yayılmasını nəzərdə tutur. Bu, İsrail ilə İran arasında birbaşa qarşıdurma ehtimalını artıracaq və iqtisadi xərclər artacaq və bu, ehtimal ki, neft qiymətlərinin ən azı 10% artmasına səbəb olacaqdır.
Bu ssenaridəki qlobal iqtisadi təsir iki şokdan qaynaqlanır: neft qiymətlərindəki 10% sıçrayış və maliyyə bazarlarının “ərəb baharı” zamanı baş verənlərə bənzər risklərlə üst-üstə düşməsi, çünki hesabatda müharibənin artması halında dünyanın olacağı istisna edilmir. “Ərəb baharı”na bənzər etirazların şahidi olun.
Bu ssenari gələn il qlobal iqtisadiyyatın artım tempinin 0,3% və ya təxminən 300 milyard dollar azalmasını nəzərdə tutur ki, bu da iqtisadi artım tempini 2,4% – ə qədər yavaşlatacaq. Yüksək neft qiymətləri də qlobal inflyasiyanı təxminən 0,2% artıracaq.
Üçüncü ssenari, ən çətin ssenari, İran və İsrail arasındakı birbaşa qarşıdurmadır. Dünya iqtisadçılarının fikrincə, bu, mümkün deyil, amma yenə də bunu istisna etmək olmaz. Vəziyyətin bu cür inkişafı qlobal tənəzzülə səbəb ola bilər. Daha yüksək neft qiymətləri və riskli aktivlərin azalması qlobal iqtisadi artıma ciddi zərbə vuracaq ki, bu da daha yüksək inflyasiya deməkdir.
Bu vəziyyətdə neftin qiymətinin bir barel üçün 150 dollara qədər kəskin artacağı proqnozlaşdırılır. Səudiyyə ərəbistanı və Bəə də daxil olmaqla OPEC ölkələri, ehtimal ki, vəziyyəti xilas edə bilməyəcəklər, xüsusən də İran dünyanın gündəlik neft tədarükünün beşdə birinin keçdiyi Hörmüz boğazını bağlamaq qərarına gəlsə. Dünya iqtisadiyyatının artım tempi 1,7-cü ildə 2024% – ə enəcək.
Bu miqyaslı neft şoku, gələn il 6,7% qlobal inflyasiyaya səbəb olan qlobal qiymət tutma səylərini pozacaq. ABŞ-da Federal Ehtiyatın 2% hədəf dərəcəsi əlçatmaz qalacaq və bahalı benzin Joe Biden-in ikinci müddətə yenidən seçilmək şansını minimuma endirəcək.скачать dle 12.1